Tác giả người Pháp Alexandre Dumas (tên khai sinh là Dumas Davy de la Pailleterie; 24 tháng 7 năm 1802 – 5 tháng 12 năm 1870) đã viết những cuốn tiểu thuyết trở thành hình ảnh thu nhỏ của thể loại phiêu lưu. Trong các tác phẩm như Ba chàng lính ngự lâm và Bá tước Monte Crist o, Dumas né tránh tính chính xác lịch sử và sự sang trọng trong văn học để tạo nên những câu chuyện thủ công mang đến những pha hành động không ngừng nghỉ.
Sinh ra tại Pháp vào năm 1802, Dumas là con trai của vị tướng lừng danh Thomas-Alexandre Davy de La Pailleterie và là cháu của Marie Césette Dumas, một phụ nữ gốc Phi bị nô dịch. Họ của anh, Dumas, được nhận nuôi từ bà của anh. Mặc dù gia đình được hưởng một số cấp bậc và liên hệ do dòng dõi và danh tiếng của Tướng Dumas, họ không hề giàu có, và tình hình của họ trở nên tồi tệ hơn vào năm 1806, khi Tướng Dumas qua đời vì bệnh ung thư.
Không có nhiều tiền để học, Dumas đã tự học và tận dụng các mối quan hệ gia đình. Khi chế độ quân chủ của Pháp được khôi phục sau thất bại cuối cùng của Napoléon, Dumas đến Paris vào năm 1822 để kiếm sống, ban đầu dự định làm luật sư. Anh tìm được việc làm trong gia đình của Công tước Orleans, một vị vua tương lai của Pháp.
Dumas không hài lòng với vị trí mới của mình trong gia đình Công tước Orleans. Anh gần như ngay lập tức bắt đầu viết kịch, hợp tác với diễn viên François-Joseph Talma. Các vở kịch của anh ấy thành công ngay lập tức, được viết bằng một phong cách sôi nổi, tràn đầy năng lượng, đầy bạo lực và những khúc quanh kịch tính. Dumas đã kiếm đủ tiền từ những vở kịch và bài báo mà anh đăng trên các tạp chí để anh có thể trở thành nhà văn toàn thời gian vào năm 1830.
Khi một cuộc cách mạng thứ hai chiếm đóng nước Pháp, Dumas đã cầm vũ khí. Ông đã chiến đấu trên đường phố để truất ngôi Charles X để thay cho người chủ cũ của mình, Công tước Orleans, người đã trở thành Vua Louis-Phillippe.
Alexandre Dumas là một nhà văn có sức sáng tác mạnh mẽ. Ông để lại khoảng 250 tác phẩm, gồm 100 là tiểu thuyết, số còn lại là 91 vở kịch, rồi bút ký, phóng sự, hồi ký. Dumas có cả một đội ngũ cộng sự, đặc biệt là Auguste Maquet, người góp phần vào nhiều thành công của Dumas. Trong những tiểu thuyết của ông, nổi tiếng hơn cả là Ba chàng lính ngự lâm, còn được dịch Ba chàng ngự lâm pháo thủ (Trois Mousquetaires) và Bá tước Monte Cristo (Le Comte de Monte-Cristo) năm 1844.
Đương thời, Dumas bị chê trách là người ham ăn, ham chơi. Ông thường xuyên thết đãi thịnh soạn bạn bè, người thân, công chúng hâm mộ, với những bữa tiệc sang trọng khiến ngay cả Paris cũng loá mắt, trầm trồ. Ông còn để lại một công trình đặc biệt, cuốn Đại từ điển ăn uống, mà ông muốn được hậu thế coi là đỉnh cao sự nghiệp văn chương của mình. Trong đời mình Dumas kiếm được 18 triệu franc vàng, song ông luôn luôn nợ nần, nhiều lần trốn nợ, thậm chí ra nước ngoài, những năm cuối đời, phải đến tá túc ở nhà con.
Dumas nức tiếng là người thay nhân tình như thay áo. Quả thật, ông cưới vợ chỉ một lần, gia đình này tan vỡ rất nhanh. Ông dan díu với 25 người đàn bà, có nhiều con hoang, mỗi con của một mẹ. Chỉ ba con được công khai, trong đó con trai, cũng tên Alexandre Dumas, thường được gọi Alexandre Dumas con, trở nên một nhà văn lừng danh. Con gái thứ hai thì cuộc đời lỡ làng, con gái út – mà mẹ cô trẻ hơn Dumas đến gần 40 tuổi – thì chết cô đơn năm 1936 ở một làng quê trong nghèo khổ và không được ai biết đến là con gái cưng của một trong những vĩ nhân của nước Pháp. Mãi gần đây, người ta mới vỡ lẽ rằng Dumas đến với nhiều phụ nữ là do thương họ. Ông đồng thời chu cấp tiền nong đầy đủ cho vài người.
Dumas là người hết sức quý trọng tình bạn. Trừ Balzac và Musset, các nhà văn cùng thời đều chơi với ông, thân nhất là Victor Hugo, người đã đánh giá chính xác vai trò của ông ngay khi ông qua đời. Hugo viết: “Trong thế kỷ này, không ai được dân chúng yêu mến sâu rộng và thắm thiết bằng Alexandre Dumas. Các thành công của ông đều tầm cỡ hơn thành công nói chung nhiều. Đó là những đại thắng lợi. Đó là những ngọn đèn pha”. Ông cũng là người đại lượng, năm 1831, do ghen tức với thành công của vở Antony của ông, Hugo cho người viết báo chê bai. Hai người giận nhau. Song năm 1834, ông chủ động giảng hoà.
Để hoàn toàn chủ động trong hoạt động sân khấu, ông bỏ ra một món tiền lớn để xây dựng Nhà hát kịch lịch sử của riêng ông. Khán giả rất nồng nhiệt, song không bù đắp nổi chi phí bỏ ra, nên cuối cùng nhà hát đóng cửa. Từ năm 1848, ông đã ra tờ báo đầu tiên. Sau đó, ông còn ra nhiều tờ báo nữa. Nhưng do quản lý kém, bị kiểm duyệt gây khó dễ, các tờ báo ấy tồn tại không bền, và ngốn của ông rất nhiều công sức và tiền bạc.
Ông cũng hai lần ứng cử vào Nghị viện đều thất bại, ứng cử vào Hội quốc ước thì chỉ được 261 phiếu, trong khi các đối thủ được 220.000, rồi phải sang Bỉ lưu vong năm 1851, sau cuộc đảo chính của Napoléon III.
Ông mất năm 1870 ở Puys, vùng Dieppe. Thi hài của ông được chuyển về Điện Panthéon năm 2002, bất chấp ý nguyện cuối đời của ông: “trở về bóng đêm của tương lai cùng nơi tôi ra đời” (rentrer dans la nuit de l’avenir au même endroit que je suis sorti de la vie du passé), “nơi một nghĩa địa đẹp (Villers-Cotterêts) trong mùi hoa của rào quanh…” (dans ce charmant cimetière qui a bien plus l’air d’un enclos de fleurs où faire jouer les enfants que d’un champ funèbre à faire coucher les cadavres).
Dumas kết hôn với Ida Ferrier vào năm 1840, nhưng các nhà sử học tin rằng ông có gần 40 tình nhân và có từ 4 đến 7 người con trong đời. Dumas chỉ thừa nhận một người con trai, cũng tên là Alexandre Dumas, người đã trở thành một tác giả nổi tiếng theo đúng nghĩa của mình.
Dumas đã chi tiêu đắt đỏ trong suốt cuộc đời của mình, có thời điểm xây dựng một lâu đài trị giá 500.000 franc vàng. (Vào thời điểm đó, một người lao động trung bình kiếm được khoảng 2-3 franc mỗi ngày.) Do lối sống của mình, Dumas hết tiền trong cuộc sống sau này, mặc dù anh đã gặt hái được nhiều thành công. Ông đã viết một số cuốn tiểu thuyết được đón nhận kém trong nỗ lực kiếm thêm thu nhập.
Được viết khi Dumas con 24 tuổi, là tác phẩm khẳng định tài năng và đưa ông lên đến đỉnh cao danh vọng. Truyện được dịch ra nhiều thứ tiếng: Anh, Đức, Ý,…
Bốn năm sau đó, theo lời khuyên của một người bạn trong gia đình, Trà hoa nữ được Dumas con chuyển thể thành kịch bản. Cùng với sự ủng hộ tận tình của người cha, vở kịch Trà hoa nữ thành công mỹ mãn, trở thành kịch bản được diễn đi diễn lại nhiều lần nhất trên thế giới.
Nội dung Trà hoa nữ kể về mối tình bất thành của anh nhà giàu Duval với cô kỹ nữ Marguerite, một đề tài tưởng đâu là quen thuộc, nhưng bằng ngòi bút sắc sảo cộng với tình cảm bao dung mà tác giả muốn truyền tải, truyện được độc giả đón nhận không ngần ngại, dù là giới quý tộc, cái giới bị hạ thấp hơn cả cô kỹ nữ trong truyện.
Còn “Trà hoa nữ” Marguerite Gaultier trở thành nhân vật văn học thu hút và chiếm được nhiều tình cảm của người ta hơn hết: Nữ nghệ sĩ Eugénie Donche, người diễn thành công nhất trong vai trò Marguerite đã diễn kịch này đến hơn 500 lần, mà lần nào khán giả cũng phải khóc theo, nhất là đoạn cô kỹ nữ đang hấp hối.
Người ta tính riêng tại nước Pháp, kể từ sau thế chiến II đến 1960, đã có 300 lần Trà hoa nữ của Dumas con được đưa lên kịch, lúc này vai Marguerite do cô đào Edwige Feuillère đóng.
Đến lúc công nghiệp điện ảnh phát triển, Trà hoa nữ vẫn còn là đề tài nóng bỏng: các phim Trà hoa nữ của Pháp, Đan Mạch, Mỹ, Ý…thay phiên nhau ra đời.
Hài kịch, viết năm 1954, diễn ngày 20-3-1955.
Một trong những vở kịch thành công nhất của Dumas con, xoay quanh 1 cuộc tình tay ba ngộ nghĩnh giữa 1 cô gái lẳng lơ ham địa vị tên Suzanne, với 2 anh chàng bạn thân. Vở kịch này đã có hơi hướng theo chủ trương của Diderot: “xướng ca cũng phải có ích lợi cho công chúng”.
Viết năm 1857, một vở kịch dạy đời nói về một tỉ phú, ông này tưởng tiền bạc có thể làm được tất cả, nào ngờ sự đời không đơn giản như vậy.
Nội dung bình dị quá, nhưng những đoạn đối thoại rất hóm hỉnh và sâu sắc, nên vở này được đánh giá là nhiều tư tưởng phong phú nhất của Dumas con.
Tiểu thuyết
Kịch bản:
Dumas qua đời sau khi bị đột quỵ vào năm 1870. Người ta tin rằng ông có thể đã mắc bệnh giang mai vào một thời điểm nào đó trong đời và căn bệnh này có thể đã góp phần vào cái chết của ông.
Hăng hái và tràn đầy năng lượng, Dumas đã tạo ra những câu chuyện phiêu lưu lịch sử đã tồn tại rất lâu sau khi những tác phẩm cao quý hơn đã dần chìm vào mờ mịt. Sự tập trung vào hành động, không thích khám phá tâm lý và sự trôi chảy tuyệt đối của ông với ngôn ngữ đã khiến một số tiểu thuyết kinh điển mọi thời đại của ông vẫn được đọc, dạy và phóng tác cho đến ngày nay.